INFORMACJA ZAWODOWA
W obecnym dynamicznie zmieniającym się świecie informacja jest niewątpliwą wartością. Także na rynku pracy posiadanie odpowiedniej informacji w odpowiednim czasie może przesądzić o naszym funkcjonowaniu zawodowym.
Zgodnie z definicją informacja zawodowa jest zbiorem wiadomości o zawodzie, zawierającym dane charakteryzujące zawód lub jego elementy ważne dla osób wybierających zawód, uzupełniających kwalifikacje zawodowe lub zmieniających zawód. W skład tak rozumianej informacji zawodowej wchodzi:
- opis pracy, zawierający analizę pracy i funkcji pracowniczych, a także opis warunków pracy;
- wymagania związane z wykonywaniem danego zawodu: wymagania zdrowotne, niezbędne kwalifikacje i kompetencje, pożądane cechy psychofizjologiczne;
- możliwości kształcenia i doskonalenia zawodowego;
- możliwości zatrudnienia i wysokość wynagrodzenia.
Informację zawodową możemy rozumieć także bardziej ogólnie, jako cały zakres wiedzy niezbędnej do podejmowania decyzji zawodowych. W ten sposób rozszerzamy zasób danych wchodzących w skład informacji zawodowej o wiedzę na temat funkcjonowania człowieka w procesie podejmowania decyzji, determinantach decyzji zawodowych, poprzez dane ściśle zawodoznawcze, aż po wiedzę z zakresu motywowania i funkcjonowania człowieka w środowisku pracy.
Aby zatem proces podejmowania decyzji zawodowej był optymalny, oparty o kompletne i rzetelne dane, ważne jest zgromadzenie informacji o:
- zawodach i specjalnościach, w tym o zadaniach, czynnościach zawodowych i wymaganiach psychofizycznych oraz szansach zatrudnienia w poszczególnych zawodach i specjalnościach;
- rynku pracy, w tym o pracodawcach i profilach prowadzonej przez nich działalności;
- zakresie i formach działania instytucji publicznych i niepublicznych, które mogą być przydatne w rozwiązywaniu problemów zawodowych lub w poszukiwaniu pracy;
- szkołach i instytucjach szkoleniowych;
- stowarzyszeniach zawodowych i formach ich działania;
- metodach i sposobach poszukiwania pracy w kraju i za granicą, w tym za pośrednictwem sieci EURES;
- sposobach i metodach rekrutacji oraz prowadzenia rozmów kwalifikacyjnych;
- wzorach dokumentów aplikacyjnych;
- stronach internetowych, na których znajdują się informacje przydatne w rozwiązywaniu problemów zawodowych lub w poszukiwaniu pracy;
- warunkach świadczenia pracy na podstawie przepisów prawa pracy lub na innej podstawie prawnej;
- warunkach podejmowania działalności gospodarczej, w tym o przepisach prawnych, procedurach postępowania i wzorach dokumentów;
- instytucjach i organizacjach, które mogą wspierać indywidualne działania związane z rozwiązywaniem problemów zawodowych, poszukiwaniem pracy lub podejmowaniem działalności gospodarczej;
- informacje o projektach, w ramach których można uzyskać pomoc w zakresie poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej oraz pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy.
Istnieje szereg wymagań, jakie musi spełniać informacja zawodowa, warunkujących jej przydatność w procesie podejmowania decyzji. Pierwszą grupą są wymagania co do treści informacji. Do tej grupy zaliczamy takie warunki jak: istotność informacji, wiarygodność i obiektywizm (negatywnymi przykładami tego warunku są np. plotka lub reklama), zgodność z rzeczywistością, sensowne i logiczne powiązanie treści. Druga grupa warunków odwołuje się do procesu przekazywania informacji i mamy tu takie wymagania, jak: zrozumiałość (komunikatywne sformułowanie informacji), szybkość (dostarczenie informacji w odpowiednim czasie), a także formę – informacja musi być sformułowana w sposób atrakcyjny i zwięzły.
Informacja zawodowa może być przekazywana bezpośrednio, w ramach interakcji interpersonalnej, lub pośrednio, za pomocą systemów teleinformatycznych (np. stron internetowych), a także wydawnictw, broszur, ulotek, plakatów itp. W odniesieniu do poradnictwa zawodowego możemy mówić o informacji w formie grupowej i indywidualnej.
Informację zawodową grupową realizuje się poprzez spotkania z osobami bezrobotnymi dotyczące określonego tematu, np. aspektów prawnych prowadzenia działalności gospodarczej, narzędzi rynku pracy itp.
Informacja zawodowa indywidualna jest przeważnie częścią procesu doradczego, w ramach którego zbiera się różnego typu informacje rzeczywiście potrzebne w sytuacji konkretnego klienta i dostosowane do jego problemu zawodowego, poziomu kwalifikacji, a także preferencji i wyznawanych wartości.